Belangrijke stappen aangekondigd in verbeteren aanpak mensenhandel
Mensenhandel is een complex fenomeen dat hoog op de politieke agenda staat, zegt staatssecretaris Broekers-Knol van Justitie en Veiligheid in een reactie op de Slachtoffermonitor mensenhandel 2014-2018. Uit de reactie blijkt dat het kabinet de aanpak van mensenhandel zeer serieus neemt. De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen Herman Bolhaar constateert dat het kabinet zich, ondanks de crisissituatie waarin de wereld nu verkeert, blijft inzetten voor het voorkomen en tegengaan van mensenhandel en het beschermen van kwetsbaren die hierdoor worden getroffen. De Nationaal Rapporteur zal de aangekondigde maatregelen en initiatieven blijven volgen in zijn monitors.
De staatssecretaris gaat in haar reactie in op elk van de vijf aanbevelingen die zijn gedaan in de Slachtoffermonitor mensenhandel 2014-2018. Uit deze monitor (gepubliceerd op 18 oktober 2019) bleek dat het zicht op slachtoffers van mensenhandel in Nederland is verslechtert, en dat vooral jonge Nederlandse slachtoffers van seksuele uitbuiting buiten beeld raken.
De door de staatssecretaris aangekondigde CBS verkenning is een belangrijk element in de genomen maatregelen in de aanpak van mensenhandel. Zoals aanbevolen in de recente slachtoffermonitor, heeft de staatssecretaris het CBS verzocht om samen met de Nationaal Rapporteur de mogelijkheden rondom dataverzameling te verkennen en verder uit te werken. Bolhaar: ‘Dit is een belangrijke stap in het verbeteren van de aanpak van mensenhandel. Zo volledig mogelijk zicht op, en inzicht in, de problematiek is immers cruciaal om tot effectief beleid te kunnen komen.’
Focus op jonge slachtoffers en daders
Uitwerking van de aanbeveling om meer prioritaire aandacht te geven aan jonge slachtoffers en daders van seksuele uitbuiting, ziet Bolhaar echter niet terugkomen. Bolhaar: ‘De laatste jaren heeft deze groep jonge slachtoffers en jonge daders niet de aandacht gekregen die zij verdienen, waardoor zij steeds verder uit beeld zijn geraakt. Daarom blijft de in de monitor gedane aanbeveling onverkort relevant.’
Samen tegen mensenhandel
In de reactie van de staatssecretaris is een centrale rol toegedicht aan het programma Samen tegen mensenhandel. Bolhaar: ‘Het betreft hier een belangrijke meerjarige beleidsintensivering. Het programma Samen tegen mensenhandel en de aangekondigde maatregelen en initiatieven volg ik met grote belangstelling. Ik ben uiteraard bereid hierbij waar mogelijk te ondersteunen. Het is goed om te zien dat acties in gang zijn gezet om werk te maken van de monitoring van het programma Samen tegen mensenhandel, door bijvoorbeeld het starten van een programmamonitortraject. Ik kijk uit naar de voortgang van dit traject.’
Naast een duidelijke programmamonitor is de Nationaal Rapporteur ook benieuwd hoe een duidelijke en strakke programmacoördinatie van Samen tegen mensenhandel in de praktijk vorm zal krijgen. Deze programmacoördinatie kan bijvoorbeeld blijken uit de sturing die aan politie en andere ketenpartners wordt gegeven in de integrale aanpak van binnenlandse seksuele uitbuiting – en hoe de samenwerking tussen de diverse betrokken partners en organisaties door het ministerie van JenV wordt gecoördineerd – en de focus die daarbij wordt gelegd op jonge slachtoffers en daders.
Bescherming van buitenlandse slachtoffers
In de Slachtoffermonitor mensenhandel 2014-2018 constateerde de Nationaal Rapporteur de zorgwekkende stijging van het aantal Afrikaanse slachtoffers dat in Nederland aangifte wil doen van mensenhandel. De Nationaal Rapporteur heeft daarom aanbevolen om in Europees verband de aan mensenhandel gerelateerde oorzaken en mechanismen achter de huidige toestroom te onderzoeken en op basis daarvan effectief beleid te ontwikkelen.
De Nationaal Rapporteur onderstreept het belang van de in de beleidsreactie genoemde maatregelen zoals intensivering van de aanpak van mensenhandel in de landen van herkomst en de grensoverschrijdende werkzaamheden van liaisons van de politie, Koninklijke Marechaussee en het Openbaar Ministerie. Het is van belang dat het WODC opdracht heeft gekregen tot het verrichten van een verkenning en indien nodig tot het uitvoeren van een fenomeenonderzoek. Bolhaar: ‘Deze verkenning kan namelijk belangrijke aanknopingspunten bieden voor een effectievere bescherming van deze slachtoffers.’
Een punt van aandacht daarbij is het internationale karakter van een dergelijk onderzoek. Geen van de aangekondigde maatregelen gaat over een Europese aanpak of onderzoek zoals genoemd in de aanbeveling of spreekt van de ontwikkeling van een effectief beleid. Bolhaar: ‘Ik ben dan ook zeer geïnteresseerd hoe deze aspecten vorm gaan krijgen in de aanpak van uitbuiting van slachtoffers van mensenhandel met een Dublinstatus.’
Opsporing van mensenhandel
Het aantal door de Politie gemelde slachtoffers van mensenhandel blijft jaarlijks dalen. Meerdere malen heeft de Nationaal Rapporteur hierover een aanbeveling gedaan. Zo is in de Slachtoffermonitor mensenhandel 2013-2017 aanbevolen om extern onderzoek te laten verrichten naar de achtergrond van de verschillen in het aantal meldingen tussen politieregio’s en om daarbij de problematiek en oplossingen daarvoor in beeld te brengen. In de meest recente slachtoffermonitor is opnieuw aanbevolen om de rol van de Nationale Politie in de bestrijding van mensenhandel te versterken.
In reactie hierop meldt de staatssecretaris dat de politie een intern onderzoek naar specifiek binnenlandse seksuele uitbuiting heeft gedaan en dat de aanbevelingen daarvan nu worden uitgewerkt. In relatie tot de aanbeveling in de meest recente slachtoffermonitor kondigt zij aan dat de politie bezig is met de verdere verscherping van de aanpak van mensenhandel en dat een breed verantwoordelijkheidsgevoel en meer bewustwording ten aanzien van mensenhandel binnen de verschillende onderdelen van de politie en het OM kunnen bijdragen aan de aanpak. Bolhaar: ‘Het is van belang dat de staatssecretaris het lerend en presterend vermogen bij de politie op het gebied van mensenhandel wil versterken. Ik zie daarom de verdere maatregelen en ontwikkelingen die naar aanleiding van deze aankondiging en voornemens zullen volgen, met belangstelling tegemoet en zal hieraan in mijn monitors aandacht blijven besteden.’