Heldere normen dragen bij aan bescherming kinderen tegen seksueel geweld
In de consultatiereactie op het voorontwerp van de wet seksuele misdrijven heeft de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen gekeken of dit wetsvoorstel bijdraagt aan de bescherming van kinderen tegen seksueel geweld. Nationaal Rapporteur Herman Bolhaar ziet positieve ontwikkelingen in het huidige voorstel, zoals de focus op online verschijningsvormen van seksueel geweld, maar ziet ook ruimte voor verbetering. Bolhaar benadrukt daarnaast het belang van preventie.
‘Het is essentieel dat de wet aansluit op de ontwikkelingen in de maatschappij’, zegt Herman Bolhaar. ‘Een groot deel van het leven van kinderen speelt zich tegenwoordig online af. Kinderen zijn ook daar kwetsbaar voor seksueel geweld. Heldere concrete normstellingen zijn daarom nodig, zodat duidelijk is onder welke voorwaarden er sprake is van gezonde seksuele omgangsvormen en wat de consequenties zijn ingeval van normoverschrijdingen. Wat offline niet oké is, is online ook niet oké.’
Kernwaarden van de maatschappij
Het voorontwerp van het wetsvoorstel heeft als doel strafbaarstellingen van seksuele misdrijven in het Wetboek van Strafrecht te moderniseren. Zo zijn er een aantal nieuwe strafbaarstellingen toegevoegd, zoals seks tegen de wil en sexchatten. De Nationaal Rapporteur reageert op deze voorstellen in zijn consultatiereactie: ‘Het is positief dat er een focus is op online verschijningsvormen van seksueel geweld. Wetgeving moet oog hebben voor de maatschappelijke realiteit en duidelijke normen stellen. Daarbij is het van belang om bij seksuele interacties aan te sluiten bij het vereiste van wederzijdse toestemming, zoals dat is verwoord in het Verdrag van Istanbul.’ Het Verdrag van Istanbul ziet op het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld en is door Nederland ondertekend en geratificeerd in 2016.
Seks tegen de wil
In het voorontwerp wordt seks tegen de wil als aparte strafbepaling geïntroduceerd. In deze strafbepaling staat niet dwang, maar de vrijwilligheid van het slachtoffer centraal bij het beoordelen van de strafrechtelijke aansprakelijkheid van een dader. Het maken van onderscheid tussen seks tegen de wil en verkrachting is echter niet bevorderlijk voor het stellen van heldere normen. Bovendien doet dit geen recht aan het slachtoffer. In de ogen van een slachtoffer is namelijk iedere vorm van onvrijwillig seksueel binnendringen van het lichaam gelijk aan verkrachting. De Nationaal Rapporteur vindt het daarom vanuit het perspectief van het slachtoffer niet wenselijk om seks tegen de wil afzonderlijk op te nemen als strafbepaling naast verkrachting, maar stelt voor beiden samen te voegen tot één strafbepaling.
Belang van preventie
Strafwetgeving is een belangrijk onderdeel van de aanpak van seksueel geweld tegen kinderen. Voor een succesvolle aanpak is echter meer nodig dan alleen wetgeving. ‘Passende aandacht is nodig voor preventie door het bijbrengen van de geldende normen en waarden en omgangsnormen. Dit kan bijvoorbeeld door effectieve voorlichting en trainingsprogramma’s’, zegt Bolhaar. Een integrale aanpak richt zich op het voorkomen van slachtoffers, het signaleren en stoppen van bestaand slachtoffer- en daderschap, het helpen van slachtoffers, het bestraffen en resocialiseren van daders, en het voorkomen dat het weer gebeurt. ‘Alleen als alle maatregelen in de integrale aanpak op elkaar aansluiten en organisaties hiervoor met elkaar samenwerken, kunnen we kinderen optimaal beschermen tegen seksueel geweld.’