Reactie Nationaal Rapporteur op kabinetsrapportages mensenhandel

De drie rapportages van het kabinet over mensenhandel schetsen een positieve ontwikkeling. De vier verantwoordelijke ministeries voelen de urgentie van de problematiek en willen zich hiervoor langjarig inzetten. Nationaal Rapporteur Herman Bolhaar: ‘In de gepresenteerde voortgang zie ik dat dergelijke toewijding en ambitie kan leiden tot stappen voorwaarts. De laatste twee jaar is er goed aan een fundament gebouwd. We staan nu gezamenlijk voor de opgave dit fundament de komende jaren, ook met het nieuwe kabinet, te verstevigen en te verduurzamen. We moeten daarbij focus aanbrengen op de meest urgente problematiek.’

Op 18 november 2020 heeft het kabinet de tweede voortgangsbrief van het interdepartementale programma Samen tegen mensenhandel (met bijbehorende programmaresultatentabel), een kamerbrief over de belangrijkste ontwikkelingen in de opsporing en vervolging van mensenhandel en een handreiking voor het gebruik van persoonsgegevens in de aanpak van mensenhandel gepubliceerd.

Voortgangsbrief Samen tegen mensenhandel

In de voortgangsbrief wijzen de betrokken bewindspersonen, naast geboekte resultaten, ook op zaken waar nog aanvullende acties voor nodig zijn. Hierbij worden onder meer het verbeteren van zicht op de aard en omvang, de verdere verankering van de gemeentelijke aanpak en het verstevigen van de aanpak van criminele en seksuele uitbuiting van minderjarigen genoemd.

Ook wordt in de voortgangsbrief de ambitie benoemd om met innovatieve technologische instrumenten de aanpak van mensenhandel te verbeteren. Uit rapportages van de Nationaal Rapporteur blijkt dat deze onderwerpen inderdaad nog aanvullende aandacht nodig hebben. Bolhaar: “Dit is een positieve ontwikkeling en ik kijk uit naar concrete vervolgstappen. Het is daarbij goed te zien dat naast initiatieven waarin wordt ingezet op kwantitatieve verbetering, er ook veelvuldig aandacht is voor een kwalitatieve doorontwikkeling.”

Coördinatie en monitoring

De rapporteur deed in de vorige Slachtoffermonitor mensenhandel 2014-2018 de aanbeveling om ervoor te zorgen dat de implementatie en samenhang van maatregelen in het programma structureel worden gecoördineerd en dat een gedegen monitoring wordt vormgegeven. Hoewel de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid eerder een klankbordgroep en impactmonitor heeft aangekondigd, hebben beiden helaas vertraging opgelopen. ‘Hopelijk kan hier snel vorm aan gegeven worden, zodat er binnen het programma kan worden geleerd en waar nodig bijgestuurd’, zegt Nationaal Rapporteur Bolhaar.

Enige effectieve aanpak is integraal

De betrokken bewindspersonen wijzen in de voortgangsbrief op het belang van “[…] een integrale, multidisciplinaire benadering, waarin gelijktijdig wordt ingezet op preventie, signalering, opsporing, opvang en internationale bestrijding.” Ook de Nationaal Rapporteur onderschrijft deze boodschap en benadrukt dat dit de enige manier is om een complex probleem als mensenhandel effectief aan te pakken. Vooral de preventieve aanpak van mensenhandel behoeft daarbij nog intensivering. Bolhaar: “We weten dat bestaand slachtoffer- en daderschap risicofactoren zijn voor revictimisatie en recidive. We moeten dus alles in het werk stellen om te voorkomen dat mensen slachtoffer worden, maar ook om herhaald slachtoffer- en daderschap tegen te gaan. Tot op heden is voor beide vormen van preventie slechts beperkt aandacht.”

Opsporing en vervolging

Het kabinet heeft de laatste jaren flink geïnvesteerd in de opsporing en vervolging van mensenhandel. Alhoewel het tijd nodig heeft voordat de resultaten van deze investeringen concreet en zichtbaar worden, beschrijft de gepubliceerde brief al enkele mooie ontwikkelingen. Zo wordt er ingezet op digitale opsporing, wordt gekeken of het strafrechtsartikel kan worden verbeterd en biedt de Domein Overstijgende Informatiegestuurde Werkwijze (DIGW) mooie vooruitzichten. De Nationaal Rapporteur zal in zijn nog te publiceren Dadermonitor mensenhandel 2015-2019 nog dieper ingaan op de ontwikkelingen in de strafrechtsketen. De Nationaal Rapporteur heeft deze monitor uitgesteld en zal deze begin 2021 publiceren.