Intensivering aanpak mensenhandel blijft nodig
In de beleidsreactie op de Dadermonitor mensenhandel 2017-2021 wijst de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, ook namens de minister voor Rechtsbescherming en de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, op de noodzaak van de door het kabinet ingezette intensivering van de aanpak van mensenhandel. ’De politieke aandacht en prioritering voor de aanpak van mensenhandel is positief’, zegt Nationaal Rapporteur Conny Rijken. ‘Specifieke aanpassingen in de aanpak van arbeidsuitbuiting en resocialisatie van daders zijn echter nodig.’
Slachtofferbescherming in gedrang
De Nederlandse Arbeidsinspectie geeft aan geen aanleiding te zien om hun werkproces aan te passen. Gezien de constateringen van de Nationaal Rapporteur in de Dadermonitor mensenhandel is dit opmerkelijk. Door in de fase van signalering te vroeg een selectie te maken, worden slachtoffers niet goed beschermd en schiet ook de aanpak van daders tekort. Het blijkt dat slechts een klein deel van de meldingen dat binnenkomt bij de inspectie wordt beoordeeld als mogelijke arbeidsuitbuiting. Tegen deze achtergrond is het is dan ook teleurstellend dat de Arbeidsinspectie in de beleidsreactie stelt geen aanleiding te zien om het werkproces aan te passen.
Proactieve rol voor de Nederlandse Arbeidsinspectie
Slechts 7% van de meldingen van arbeidsuitbuiting komt van de Nederlandse Arbeidsinspectie zelf. De inspectie erkent in de beleidsreactie dat dit beeld leidt tot vragen over de effectiviteit van haar opsporingsproces. Ze geven hierbij aan inzicht te willen krijgen in de aard van de meldingen die geen vervolg krijgen binnen opsporing en daarom meldingen van (mogelijke) arbeidsuitbuiting te gaan analyseren.
Het is positief dat de Nederlandse Arbeidsinspectie hierop inzet. De Nationaal Rapporteur is een breder onderzoek gestart naar de signalering van mensenhandel en de identificatie van slachtoffers door de drie opsporingsinstanties, waaronder de Nederlandse Arbeidsinspectie. De Nationaal Rapporteur hoopt dat de inzichten uit dit onderzoek ook kunnen bijdragen aan de proactieve rol van de arbeidsinspectie in de signalering van mensenhandel en identificatie van slachtoffers.
Wetsvoorstel strafbaarstelling mensenhandel vraagt om aanpassing
In de beleidsreactie wordt door de Nederlandse Arbeidsinspectie ook de herziening van wetsartikel 273f van het Wetboek van Strafrecht (Sr) besproken, het wetsartikel dat gaat over mensenhandel. Dit wetsartikel is recentelijk ter openbare consultatie aangeboden. Het wetsvoorstel beoogt tegemoet te komen aan de behoefte het huidige artikel 273f van het Wetboek van Strafrecht te verduidelijken en toegankelijker te maken.
In haar consultatiereactie wijst de Nationaal Rapporteur op de te grote overlap die door het opnemen van dwangmiddelen in de delictsomschrijving van ernstige benadeling met het delict mensenhandel ontstaat. De beoogde uitbreiding van de strafbaarstelling wordt door deze overlap volgens de Nationaal Rapporteur teniet gedaan.
Passende resocialisatie nodig
De Nationaal Rapporteur heeft in de recente Dadermonitor mensenhandel verdiepend onderzoek gedaan naar recidive bij daders van binnenlandse seksuele uitbuiting. De resultaten zijn zorgwekkend: daders van seksuele uitbuiting plegen vaak en snel opnieuw ernstige delicten. Ruim een derde van deze groep gaat binnen twee jaar opnieuw in de fout. Passende resocialisatie is daarom nodig voor deze daders.
Opvolging van eerdere aanbeveling
In de Dadermonitor mensenhandel 2015-2019 is al eerder de aanbeveling gedaan om te onderzoeken of de aanpak van resocialisatie aansluit bij de daders van mensenhandel om herhaald daderschap te voorkomen. In de beleidsreactie op die Dadermonitor is toen de toezegging gedaan dat het ministerie van Justitie en Veiligheid in gesprek zou gaan over deze aanbeveling met betrokken organisaties.
Concrete uitkomsten zijn echter uitgebleven. In de beleidsreactie op de meest recente Dadermonitor mensenhandel wordt opnieuw het initiatief genomen om in gesprek te gaan met organisaties die zich met de resocialisatie van deze dadergroep bezighouden. Doel van dit gesprek is inzicht krijgen in de kennis die binnen de keten beschikbaar is over deze groep. Echter is met de publicatie van de laatste Dadermonitor mensenhandel ook al deel van deze inventarisatie uitgevoerd.
Acties noodzakelijk
In gesprekken met de reclasseringsorganisaties die in het kader van deze monitor gevoerd zijn, is door hen aangegeven dat er te weinig kennis bestaat over deze specifieke dadergroep. In de Dadermonitor mensenhandel 2017-2021 heeft de Nationaal Rapporteur bevindingen gepubliceerd over de kenmerken van daders van binnenlandse seksuele uitbuiting en over de recidive van deze groep. De Nationaal Rapporteur moedigt het ministerie van Justitie en Veiligheid aan om naar aanleiding van deze bevindingen in gesprek te gaan met de betrokken organisaties over hoe passende resocialisatie er voor deze dadergroep uit moet zien.