Nationaal Rapporteur bezorgd: kwetsbare jongeren in zorginstellingen prooi voor criminelen
De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen maakt zich ernstige zorgen over infiltratie van criminele netwerken en signalen van uitbuiting binnen zorginstellingen. Zorgwekkende praktijken zijn aan het licht gekomen waarbij malafide jeugdzorgmedewerkers, vaak zonder juiste papieren, kwetsbare jongeren niet alleen onthouden van de benodigde zorg maar zelfs ronselen voor criminele activiteiten en prostitutie. "Wat we hier zien, is niets minder dan mensenhandel," stelt de Nationaal Rapporteur Conny Rijken. "Deze jongeren worden door hun begeleiders doelbewust gemanipuleerd en uitgebuit. Het is een schrijnende vorm van machtsmisbruik binnen een systeem dat juist bescherming zou moeten bieden."
Jongeren met beperking extra kwetsbaar
Ervaringsdeskundigen en jeugdzorgprofessionals signaleren dat met name jongeren met een verstandelijke beperking slachtoffer worden van uitbuiting. Deze groep heeft vaak een beperkt inzicht in de consequenties van hun handelingen en beschikt over minder weerbaarheid tegen manipulatie door autoriteiten. "De uitbuiters weten precies wie ze moeten benaderen," aldus de Nationaal Rapporteur. Ze kiezen doelbewust voor jongeren die al kwetsbaar zijn door hun thuissituatie, beperking of eerdere traumatische ervaringen waaronder slachtoffers van seksueel geweld. Juist jongeren met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking zijn extra vatbaar voor beloftes van geld, aandacht of status."
Van kleine vergrijpen naar zware criminaliteit
De Nationaal Rapporteur wijst op het patroon van geleidelijke grooming: "Deze jongeren worden gerekruteerd voor allerlei vormen van uitbuiting - van pinpasfraude tot drugshandel en prostitutie - waarbij misbruik wordt gemaakt van hun kwetsbaarheid en beïnvloedbaarheid." In een schrijnend voorbeeld vertelt Jason (20) hoe hij als 15-jarige door zijn begeleider in een jeugdzorginstelling werd geronseld. Wat begon met pinpasfraude escaleerde naar het plaatsen van een vuurwerkbom bij een woning. Voor zijn diensten ontving hij zo'n €5000,- per maand.
Valse diploma’s vergroten de risico’s
Stichting Kwaliteitsregister Jeugdzorg (SKJ) ontdekte onlangs dat bij een steekproef bijna één op de vijf jeugdzorgmedewerkers niet de juiste papieren heeft. Ruim 50 professionals worden geschrapt uit het register en er loopt nu onderzoek naar 3500 personen. SKJ vreest dat dit slechts het topje van de ijsberg is. "De wildgroei aan aanbieders en ZZP-constructies in de jeugdzorg heeft geleid tot een ernstig gebrek aan controle en toezicht," benadrukt de Nationaal Rapporteur. "Dit creëert een perfect klimaat voor criminele netwerken om te infiltreren en misbruik te maken van de meest kwetsbare jongeren in onze samenleving."
Zaak Sterk Huis illustreert problematiek
De ernst van het probleem wordt onderstreept door een recente rechtszaak rond een jeugdzorgmedewerker van Sterk Huis in Brabant. De man, die jonge slachtoffers ronselde voor seksuele uitbuiting, kreeg half maart een taakstraf van 240 uur, voorwaardelijke gevangenisstraf van 6 maanden met een proeftijd van 2 jaar en een beroepsverbod opgelegd. "Deze uitspraak toont hoe meedogenloos deze criminelen te werk gaan," stelt de Nationaal Rapporteur.
Daarnaast laat het zien welke uitdagingen zorginstellingen hebben in tijden van krapte op een overmatig geflexibiliseerde arbeidsmarkt. De geraffineerde wijze waarop criminele netwerken infiltreren op die arbeidsmarkt maakt het moeilijk voor zorginstellingen om de kwetsbare jongeren daartegen te beschermen. Hier is extra controle en alertheid nodig. Het is daarom goed dat de SKJ deze praktijken heeft blootgelegd en daar verder onderzoek naar doet. "We kunnen niet accepteren dat juist degenen die al zoveel leed hebben ervaren, verder beschadigd worden door een systeem dat er zou moeten zijn voor hun welzijn."