Seksuele uitbuiting is mensonterend. Het maakt mensen ondergeschikt aan een verdienmodel en dat laat diepe sporen na. Het bieden van bescherming en passende hulpverlening is daarom essentieel.
Het stereotiepe beeld van binnenlandse seksuele uitbuiting is dat van een manipulatieve, geharde crimineel die een naïef en kwetsbaar tienermeisje op een slinkse manier voor zich wint om haar vervolgens bruut uit te buiten.
Maar de werkelijkheid is veelzijdiger. Daders en slachtoffers kunnen zowel mannen als vrouwen zijn en zowel minderjarig als volwassen. Van valse liefde en uiteindelijk bruut geweld is lang niet altijd sprake. De ene dader is onderdeel van een crimineel netwerk en de ander werkt opportunistisch samen in een kleine groep of zelfs helemaal alleen — en vaak minder georganiseerd dan je zou denken.
Binnenlandse seksuele uitbuiting is een vorm van mensenhandel die moeilijk te doorgronden is. Om tot een effectievere aanpak te komen moeten we verder kijken dan het stereotiepe beeld. Bij binnenlandse seksuele uitbuiting werven daders hun slachtoffers in hetzelfde land als dat ze hen uitbuiten. Het is een vorm van mensenhandel waarbij slachtoffers soms niet eens verplaatst worden. Daders profiteren van seksuele diensten waartoe zij hun slachtoffers dwingen door geweld te gebruiken, of, veel subtieler, ze te misleiden of misbruik te maken van hun kwetsbare positie. Door deze vormen van dwang doet het er niet toe of een slachtoffer er zelf mee instemt.
Bij een minderjarig slachtoffer is altijd sprake van seksuele uitbuiting, ook zonder geweld, misleiding of andere dwangmiddelen. Omdat het slachtoffer zo jong is, wordt het per definitie gezien als kwetsbaar.
Aspecten als ‘status’, ‘geld’, ‘uiterlijk vertoon’, ‘erbij horen’, kunnen ervoor zorgen dat het verkopen van seks aantrekkelijk lijkt. Soms kan een slachtoffer zelfs het eerste contact leggen: zonder de gevolgen te overzien.
Dader en slachtoffer kennen elkaar vaak al. Hun relatie verandert langzaam in een uitbuitingsrelatie. Dader en slachtoffer delen vaak een kwetsbare achtergrond. Hierbij kunnen factoren als een lage sociaal-economische status, geen stabiele gezinsbasis en psychische problematiek een rol spelen.
De grens tussen dader en slachtofferschap kan vaag zijn. Zowel dader als slachtoffer vertoont soms onder druk dadergedrag.
Het té eenzijdige beeld kan leiden tot het niet herkennen en erkennen van binnenlandse seksuele uitbuiting. Met als gevolg: blaming the victim en slachtoffers die zichzelf niet altijd als slachtoffer zien, wat daders de mogelijkheid geeft om hun gedrag goed te praten. Goedbedoelde voorlichting die de plank misslaat of hulpverlening die niet aansluit bij wat een dader of slachtoffer nodig heeft.
Binnenlandse seksuele uitbuiting is vaak veel ingewikkelder dan het op het eerste gezicht lijkt. Wees je bewust van je eigen aannames, probeer je ogen en oren open te houden voor de niet-stereotiepe situaties en blijf vragen stellen. Om deze vorm van mensenhandel beter te bestrijden, moeten we de complexe dynamiek tussen dader en slachtoffer verder ontrafelen. Zonder daders vrij te pleiten of slachtoffers te beschuldigen. Alleen door meer inzicht kunnen we dader- en slachtofferschap – en de herhaling daarvan – beter voorkomen.
Meer informatie over binnenlandse seksuele uitbuiting? Kijk op www.nationaalrapporteur.nl.
