Uitgelicht: arbeidsuitbuiting
Tijdens de COVID-19-uitbraak werd het opnieuw pijnlijk duidelijk dat mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, veelal arbeidsmigranten, een kwetsbare groep vormen voor allerlei misstanden. Tot op heden is er nog weinig bekend over de aard en omvang van arbeidsuitbuiting in Nederland. Dit bemoeilijkt de bescherming van slachtoffers en de aanpak van daders. Deze publicatie is een bundeling van de belangrijkste bevindingen, zorgpunten, overwegingen en aanbevelingen uit recente publicaties omtrent arbeidsuitbuiting.
Afhankelijkheidsrelaties werken misstanden in de hand
Werknemers in laagbetaalde, laaggeschoolde banen met flexibele contracten, vaak arbeidsmigranten, zijn kwetsbaar voor allerlei misstanden. In het ergste geval betreffen deze misstanden arbeidsuitbuiting. Arbeidsmigranten zijn vaak afhankelijk van hun werkgever en/of uitzendbureau. Werk, huisvesting, transport en (zorg)verzekering worden in één pakket aangeboden. Dergelijke afhankelijkheidsrelaties werken misstanden in de hand, en vormen in sommige gevallen de basis voor de criminele verdienmodellen van malafide werkgevers en arbeidsbemiddelaars.
Te weinig zicht op de aard en omvang
Niet alleen in deze publicatie, maar ook in eerdere rapporten is geconstateerd dat er weinig zicht is op de exacte aard en omvang van arbeidsuitbuiting. Dit bemoeilijkt het effectief beschermen van slachtoffers en de aanpak van daders. Er zijn relatief weinig veroordelingen voor arbeidsuitbuiting. Ook krijgen deze daders kortere straffen opgelegd dan daders van andere vormen van mensenhandel. In de samenleving en in de rechtspraak is nog onvoldoende helder waar ernstige benadeling ophoudt en arbeidsuitbuiting begint. Dit is zorgelijk, aangezien het aantal kwetsbare mensen op de arbeidsmarkt groot is. Het is belangrijk om op lokaal niveau te inventariseren welke werknemers en sectoren extra kwetsbaar zijn. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van alle kennis die al bestaat over mechanismen die werkenden kwetsbaar maken. Deze inventarisatie kan worden ingezet voor een gerichte, proactieve en effectieve lokale aanpak van arbeidsuitbuiting.